Kiła kapusty w rzepaku

Uprawa rzepaku, pomimo, że niekiedy na skraju opłacalności, corocznie stanowi bardzo duży udział w strukturze zasiewów w Polsce. Przyczyną tego jest fakt, że roślina ta przerywa cykl monokultury zbożowej i stanowi bardzo dobry przedplon pod większość roślin uprawnych, o czym chyba nie trzeba przekonywać. Niestety niesie to za sobą również zagrożenia wynikające z nasilenia występowania wielu szkodników i chorób, wśród których jest kiła kapusty, mająca w naszym kraju coraz większe znaczenie.

Poważne zagrożenie czy problem lokalny

W Polsce kiłę kapusty po raz pierwszy zaobserwowano kilkanaście lat temu na północy kraju. Obecnie największe zagrożenie stanowi w Polsce południowo zachodniej i północnej, ale jej występowanie stwierdzono także na Lubelszczyźnie (źródło: IOR-PIB Poznań). Przypuszcza się, że początkiem problemów z rozprzestrzenieniem się kiły była powódź w 1997r, kiedy to zalany został bardzo duży obszar Polski, a woda naniosła zarodniki przetrwalnikowe, które czekały na żywiciela.

Przyczyny i objawy choroby

Sprawcą choroby jest organizm grzyboodporny Plasmodiophora brassicae, który wnika przez włośniki do korzenia głównego powodując nadmierny rozrost tkanki, co objawia się występowaniem narośli na tym właśnie korzeniu. Podobne objawy na roślinie występują podczas żerowania chowacza galasówka, jednak przecięcie narośli pozwoli rozwiać wątpliwości. W przypadku szkodnika w galasie znajdziemy larwę bądź wydrążony kanał, natomiast w przypadku kiły, wewnątrz narośli będzie jedynie tkanka.

Źródłem infekcji są zarodniki, które przeżywają w glebie średnio 8-9 lat (niektóre szczepy nawet do 30 lat!), są odporne na działanie niekorzystnych warunków środowiska, a także na brak żywiciela. Często rolnicy zaskoczeni są obecnością kiły na swoim polu, doszukując się przyczyn jej wystąpienia. Wystarczy jednak, aby na sąsiednim terenie wystąpiła ta choroba, a pojawienie się jej na naszym to tylko kwestia czasu. Zarodniki posiadają pływki, dzięki którym bardzo sprawnie rozprzestrzeniają się na wilgotnej glebie i okresowe zalanie może przyczynić się do tego, aby patogen pojawił się na naszym polu.

Przemieszczanie zarodników ma miejsce również przez rury drenarskie, a także inne cieki wodne, sąsiadujące z polem. Źródłem infekcji mogą być również chwasty z rodziny krzyżowych (tobołek polny, tasznik pospolity), gleba przyklejona do maszyn i narzędzi uprawowych, a także zwierzęta przemieszczające się z pola na pole. Kiła występuje głównie na polach o nieuregulowanym pH, zlewnych, nienapowietrzonych, gdzie dochodzi do okresowego zalania wodą.

Kiła kapusty atakuje rzepak tylko w korzystnych dla niej warunkach środowiska. Dzieje się tak podczas długich, ciepłych jesieni na polach o niskim pH. Powstające narośla blokują pobieranie związków mineralnych przez korzenie, w efekcie czego młode rośliny rzepaku są gorzej odżywione, co objawia się zahamowaniem wzrostu i przebarwieniami na roślinie. Charakterystyczne dla tej choroby jest jej placowe występowanie, dlatego aby odpowiednio wcześnie reagować ważna jest dokładna lustracja pola, szczególnie w miejscach w których często czasowo gromadzi się woda. Wczesna infekcja rzepaku przez kiłę całkowicie deformuję korzeń, pozbawiając go włośników, przez co roślina zamiera już jesienią. Te, które przetrwają do wiosny zazwyczaj wytwarzają mniej rozgałęzień, a roślina chcąc zakończyć wegetację wcześniej zakwita i wydaje mniejszy plon. 

Agrotechniczne metody ograniczania kiły kapusty w uprawie rzepaku ozimego

• Nie stosować uproszczeń w płodozmianie, konieczna jest przynajmniej 4 letnia przerwa w uprawie rzepaku na danym polu.
• Na terenach narażonych na wystąpienie kiły kapusty należy ograniczać wysiewanie roślin krzyżowych w mieszankach poplonowych, należy też niszczyć samosiewy rzepaku po żniwach.
• Należy dbać o dobre stosunki powietrzno-wodne w glebie oraz regulować pH poprzez wapnowanie.
• Zadbać o zwalczanie chwastów z rodziny kapustowatych, które są żywicielami dla sprawcy choroby.
• W rejonie, na którym wystąpiła kiła nie należy przyspieszać terminu siewu.
• Nie należy stosować obornika od zwierząt karmionych roślinami z rodziny kapustowatych, porażonych przez kiłę kapusty.

Co zrobić, jeśli kiła już się pojawi? 

Jeżeli stwierdzono obecność kiły na rzepaku należy zachować najlepiej 7- 8 letnią przerwę w uprawie roślin kapustowatych na tym polu. Trzeba pamiętać, aby po każdym wjeździe na zainfekowane pole dokładnie oczyścić i zdezynfekować koła, narzędzia uprawowe, a nawet obuwie, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się patogenu. Zalecany jest wysiew odmian o podwyższonej tolerancji na kiłę kapusty, nie tylko na zainfekowanym polu, ale także na pozostałych, aby zminimalizować ryzyko porażenia.

Jak pomóc zainfekowanej plantacji rzepaku?

Jak już zostało wcześniej wspomniane, narośla korzeniowe powstałe na skutek porażenia przez kiłę kapusty ograniczają pobieranie związków mineralnych z gleby. Aby pomóc roślinie przetrwać należy próbować uzupełnić to, czego nie może pobrać przez korzeń wykonując zabiegi dolistnie. Oczywiście, jeżeli porażenie jest bardzo duże i obejmuje większość korzenia, niewiele możemy zrobić. Jednak pierwotniaki infekują rzepak przez całą wegetację i stopień deformacji korzeniowych może być różny, dlatego warto dołożyć starań, aby dana plantacja rzepaku przetrwała. Wśród dolistnych zabiegów dużą rolę odgrywa dokarmianie fosforem, który wpływa na rozwój systemu korzeniowego. Poza tym tego należy stosować preparaty, które stymulują korzeń do wzrostu i regeneracji.

Prowadzone ostatnio badania pokazują, że stosowanie preparatu NANOGRO AQUA w dawce 0,25l w znaczący sposób pomaga w regeneracji uszkodzonych przez kiłę korzeni (wytwarzane są nowe). Kolejnym preparatem poprawiającym kondycję zainfekowanej uprawy jest bi PROTECT (dawka 2 kg na ha). Są to wyselekcjonowane kultury bakterii Bacillus subtillis i produktów ich przemiany materii, ograniczające negatywne oddziaływanie patogenu na rośliny i wzmacniające odporność roślin. Idealnym rozwiązaniem byłoby połączenie tych dwóch produktów oraz dodanie 100 g preparatu LIGNOhumat SUPER, jako pożywki dla bakterii. 

Powyższe rozwiązania w znaczący sposób pomagają przetrwać zainfekowanej plantacji, jednak nie zwalczają kiły kapusty. W przypadku tej choroby jak najbardziej prawdziwe jest stwierdzenie, że najważniejsze jest zapobieganie.